Beschrijf in je eigen woorden vanuit je eigen werk wat voor jou biologisch-dynamische landbouw is. Die vraag stelden we ooit aan 20 mensen die in de biologisch-dynamische landbouw werken.
De antwoorden vind je hieronder.
BD-kwaliteit: Elk natuurrijk naar zijn aard verzorgen
De dode Minerale aarde wordt tot eigen-leven gebracht in de stabiele humus van de regenworm. Biologisch-dynamisch werken is het de regenworm naar de zin te maken.
De Plant heeft een mineraal (fysiek) jasje maar alles aan haar verder is proces. Zij is daarmee ons baken voor het begrijpen van wat “Leven” is. Door met ritmen rekening te houden en deze ook te verzorgen wordt het leven versterkt.
Het Dier heeft het Leven als de plant en weegt als de grond, maar haar eigenheid heeft ze in de waarnemingen en een geheel naar buiten gericht bewustzijn van de omgeving. Alle waarnemingsorganen, ook de subtielste, horen bij de integriteit van het dier. Ook horens, snavels en staarten. Het borstelen van het vee brengt het vee tot een beleving van haar eigenheid.
De Mens heeft al de kwaliteiten van steen, plant en dier op eigen wijze in zich. De unieke authenticiteit en de mogelijkheid tot zelf-reflectie maken de mens verantwoordelijk voor zijn/haar omgeving. Uit inzicht maakt de mens keuzes. Het verzorgen van de natuur om hem heen doet de mens uit interesse en Liefde.
Ieder mens gaat daarin de eigen weg. We helpen elkaar daarbij; zowel de boer, de medewerker, de stagiaire als de vrijwilliger. Biologisch-dynamisch werken is het leren liefhebben en verzorgen van alles wat ons omringt.
Michiel Rietveld, docent en schrijver
Michiel Rietveld
Cursussen, workshops, lezingen
Het begint met initiatief
Met een klop van de hamer opent de voorzitter de vergadering van het bestuur van de BD-Vereniging. In die vergadering gaan we met elkaar aan het werk voor de biologisch-dynamische landbouw in Nederland en Vlaanderen. Dat doen we op basis van initiatief. Wie heeft er ten behoeve van de projecten waar hij of zij mee bezig is behoefte aan gesprek, afstemming, reflectie, nieuwe ideeën, hulp?
Werken vanuit initiatief, onder eigen verantwoordelijkheid, in samenspraak en samenhang met onze omgeving. Dat is biologisch-dynamische landbouw. En zo brengt het bestuur haar eigen visie zelf in de praktijk.
Wat er zoal aan de orde komt? Kadertraining, organisatie Biovak, verbinding met AViN, preparatenboekje, samenwerking met Vereniging voor Natuurvoedingskundigen, website, bibliotheek Warmonderhof en BD-Vereniging, ambassadeurs, samenwerking Netwerk Vitale Landbouw en Voeding, samenwerking Stichting Grondbeheer, jongerenafdeling, onderzoek, bedrijfscontinuïteit, eigentijdse communicatie, ontmoetingen boeren/bestuur.
De vergadering eindigt als elke initiatiefnemer het gevoel heeft weer verder te kunnen. Dan sluit de voorzitter de vergadering met een klop van de hamer.
Luc Ambagts, beleidsmedewerker Vereniging voor Biologisch-Dynamische Landbouw en Voeding
Biologische landbouw zoals het bedoeld is, telen met hoofd hart en ziel
Biologisch-dynamische landbouw en voeding is een speciale vorm van biologisch, met extra hoge eisen op het gebied van dierenwelzijn, gesloten kringlopen en ecologie. De BD-landbouw ontstond al in de jaren ’20 en heeft aan de wieg gestaan van de biologische landbouw. BD-producten hebben het Demeter-keurmerk.
Wat betekent BD voor de landbouw?
Bovenop de biologische normen voldoen BD-boeren aan extra eisen. Er wordt meer belang gehecht aan een gesloten kringloop. Ook wordt er gestreefd naar een volledige voortplantingscyclus van gewassen en dieren, en er is aandacht voor spirituele en kosmische aspecten.
Michael Wilde, marketingmedewerker
Eosta
handel in biologisch en fairtrade groente en fruit.
4 + 3 + 2 = 1
BD-landbouw is te omschrijven als ‘Elk natuurrijk naar zijn aard verzorgen’.
Er zijn 4 natuurrijken: het mineralenrijk, het plantenrijk, het dierenrijk en het mensenrijk. Die hebben elk een eigen kwaliteit die een bijpassende verzorging en voeding vraagt. Planten hebben rustige groei nodig om van binnenuit vitaal te zijn; dieren zijn bezielde wezens en moeten hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen om tot hun recht te komen. Mensen hebben een persoonlijkheid (een ‘Ik’) en ontwikkelen zich in grote vrijheid.
Mensen hebben 3 wezenlijke aspecten in het leven: ze denken, hebben gevoel en willen iets bereiken (‘denken, voelen, willen’ of ook wel ‘hoofd, hart en handen’).
Het leven bestaat uit 2 polariteiten die constant het evenwicht met elkaar zoeken: het mannelijke en het vrouwelijke (ook wel groeikracht en vormkracht).
Al deze elementen samen en in balans vormen 1 individualiteit: 1 persoonlijkheid, 1 bedrijf of 1 organisatie.
Warmonderhof is een gemeenschap van ongeveer 250 mensen die constant met deze elementen aan het zoeken zijn en ze als leidraad gebruiken voor de verdere ontwikkeling van BD-landbouw. Ieder individu op zijn/haar eigen, individuele manier, maar in bewustzijn van het grotere geheel waarbinnen dat plaats vindt.
Ruud Hendriks, teamleider
Warmonderhof Opleidingen
Voltijd- en deeltijdopleidingen voor biologisch-dynamische landbouw
De Nieuwe Band kiest met Hart & Ziel
Wij kiezen met hart en ziel voor een leverancier of een product. Omdat we eigenheid, een lekkere smaak en een duurzame manier van produceren belangrijk vinden. Wij geloven in biologisch, en kiezen daarbij zoveel mogelijk voor Demeter- kwaliteit én voor Fair Trade.
We kiezen graag voor Demeter omdat deze landbouwmethode nog een stap verder gaat dan biologisch. De vruchtbaarheid van de bodem en het op een natuurlijke manier bevorderen van de groei staan centraal.
Daarnaast streven BD-boeren naar een complete kringloop binnen het eigen bedrijf door bijvoorbeeld ook dieren te houden. Hierdoor is er minder transport nodig en is er meer variatie in het landschap.
Wij werken al meer dan 25 jaar met hart en ziel aan de verbinding van boeren en consumenten. Demeter-producten zijn voor ons een ultiem voorbeeld van verbinding tussen boer, landschap en consument.
Welmoed Wijma, pr-medewerker
De Nieuwe Band
Coöperatieve groothandel in biologische levensmiddelen
Voeding voor de geest
De dagelijkse werkpraktijk laat vaak weinig ruimte voor meer dan alleen het dagelijkse werk. De Estafette Academie creëert met haar activiteiten de mogelijkheid dit te doorbreken, en ruimte te maken voor een verdere ontwikkeling van de mens en de samenleving.
In de cursussen, workshops en excursies van de Estafette Academie werken we gezamenlijk aan de ontwikkeling van denkbeelden die de geest voeden. Zij zijn instrument om de eigen denkbeelden verder mee te ontwikkelen en de samenhangen steeds beter te leren zien, te verzorgen en te versterken.
We gaan binnen de Academie met name op zoek naar de samenhang in de economie en in de landbouw. Ook organiseren we een gesprek over hoe je een associatie kunt vormgeven. We geven een cursus over moderne besluitvorming, waarbij in het besluitvormingsproces rekening wordt gehouden met anderen in de organisatie en de keten. En er zijn boerderijbezoeken, waar bijvoorbeeld winkelmedewerkers kennismaken met de mens achter het product, en ontdekken hoe de boer met zijn initiatief de BD-landbouw mee ontwikkelt.
Dat doen we voor medewerkers van de Estafette Associatie, producenten/boeren en consumenten. Ook anderen die een vernieuwende economie nastreven en zich daarin willen ontwikkelen kunnen bij ons terecht. Onze cursussen worden altijd in samenwerking met de aanvragers en deelnemers vormgegeven.
Door denkbeelden te ontwikkelen over de samenhangen in het leven, en het verzorgen en versterken van die samenhangen, komen mens en landbouw verder.
Ingrid Busink, directeur
Estafette Academie
Cursussen en scholing voor de hele keten
BD: kwaliteit gebaseerd op meer dan inhoudsstoffen alleen!
De BD-Landbouw streeft op het gebied van product kwaliteit naar een harmonieuze plantontwikkeling, een en ander wordt goed gereflecteerd in de slogan ‘Demeter sla is volwassen sla’. Maar wat wil dat nu zeggen, ‘harmonieus’ en ‘volwassen’?
In de plantontwikkeling kunnen 2 fundamentele levensprocessen onderscheiden worden, groei (massa vorming) en rijping (bloem en zaadvorming; smaak en geur). Harmonie duidt in deze op een evenwicht tussen beide levensprocessen. De gangbare landbouw zet vooral in op massa vorming door éénzijdig de groei te stimuleren (hoge opbrengst), die ten koste gaat van o.a. de smaak. Daarentegen zet de BD-Landbouw in op een integratie van groei en rijpings-processen wat leidt tot een harmonieus, uitgerijpt product. In die zin dus met recht ‘volwassen’ te noemen.
Hoe toont deze harmonie zich?
De gangbare visie op product kwaliteit is gebaseerd op inhoudsstoffen; veel (vermeende) gezondheids-bevorderende en weinig gezondheids-belastende inhoudsstoffen. Harmonie toont zich echter niet, of onvolledig in de inhoudsstoffen, maar juist in de architectuur van het product; vandaar de slogan: ‘BD: kwaliteit gebaseerd op meer dan inhoudsstoffen alleen!’.
Paul Doesburg, onderzoeker
Crystal Lab
Kwaliteitsonderzoek met kristallisatiebeelden
BD-preparaten voor een gezonde ontwikkeling van aarde, mens, plant en dier
Rudolf Steiner wijst in de Landbouwcursus in 1924 op de bijzondere werking van deze preparaten. Door deze specifieke toevoeging worden de grond en de planten gevoeliger voor kosmische invloeden. Er ontstaat een intensiever contact met de kosmische levenskrachtenwereld, wat maakt dat de plant zich vanzelfsprekender naar zijn eigen oerbeeld kan verwezenlijken en meer zichzelf kan zijn. De aarde komt als het ware dichter bij de hemel.
Twee van de acht preparaten worden over de aarde en de gewassen gesproeid en zes preparaten worden aan de composthoop of de stalmest toegevoegd.
Het maken van de preparaten is vrij eenvoudig. Het uitgangsmateriaal is gemakkelijk te vinden: koemest, bloemen, schors, bergkristal en dergelijke. Het rijpt onder de winter- of zomersterrenhemel. Preparaten gemaakt op het eigen bedrijf passen ook het beste bij dat bedrijf. Zij ondersteunen de typische eigenheid daarvan. Door de preparaten zelf te maken ontstaat daarmee een persoonlijke verhouding. Gezamenlijk maken brengt bovendien een sociale component.
De preparatenwerkgroep van de BD-Vereniging maakt de preparaten samen met boeren en tuinders en particulieren die biologisch dynamisch werken. De werkgroep onderhoudt contacten met belangstellenden om haar ervaringen te delen en om het maken en gebruiken van de preparaten te ondersteunen.
Adrie Maas, vrijwilliger BD-Vereniging
Uiterlijke verzorging en uitwendige therapie vragen om producten van Demeter- kwaliteit
Baden met alleen zuivere oliën en water, zonder emulgatoren of andere toevoegingen, dat was het doel van Werner Junge. Hij ontwikkelde het oliedispersie- apparaat. Een perfecte vermenging van olie en water, door optimaal gebruik te maken van de krachten, die zich voordoen in de werveling, de draaikolk.
Een ander voorbeeld van optimaal gebruik van de draaikolk is de bio-waterwervelaar van Ralf Rössner. Hij laat de levenskrachten in het water weer opbloeien door het wervelen van water, van klein, handmatig met de bio-waterwervelaar naar grootverbruik met de Alatus-bron, tot een serie wervelaars voor bedrijfsmatig gebruik.
Bij het bereiden van de preparaten in de BD-landbouw is de draaikolk de bemiddelaar om kosmische levensenergie te verbinden met het water. Rekening houden met deze kosmische levenskrachten geeft de gewassen een bijzondere meerwaarde.
Ook in de uiterlijke verzorging en de uitwendige therapie is er grote behoefte deze meerwaarde te benutten. De kleinzoon Florian Junge wil dit tot uitdrukking brengen door zoveel mogelijk Jungebad-oliën op de markt te brengen met het Demeter- keurmerk. Tevens heeft hij nieuwe Demeter producten ontwikkeld onder de naam San Floriano: tubezepen en massagekaarsen.
Naast de bio-waterwervelaar leveren wij eenvoudige en bijzondere verzorgingsproducten en producten voor de complementaire en therapeutische zorg.
Chris Vree, importeur
Indruk
Producten voor de complementaire en therapeutische gezondheidszorg
Wij gaan voor 100 % biodiversiteit
Op onze kwekerij telen we ruim 130 soorten inheemse planten met als specialiteit Arnica Montana – Valkruid. De meeste soorten staan op de rode lijst voor bedreigde plantensoorten. Wij proberen het collectieve geheugen van de plant weer te activeren. Sommige oerplanten groeien wellicht duizenden jaren in ons land en bezitten ook voor duizenden jaren kennis over het omgaan met extreme droogtes, wateroverlast en ziektes.
Samen met de BD-preparaten worden het sterke planten met een fors ontwikkeld wortelgestel en een hoge geneeskrachtige waarde. Een oase voor vlinders, hommels en bijen.
We gebruiken deze planten bij ontwerp en aanleg van natuurtuinen en natuurontwikkelingsprojecten. Zo hopen wij een belangrijke bijdrage te leveren aan de biodiversiteit.
Henk Pleiter, ontwerper van natuurtuinen
Arnica Kwekerij
Kwekerij van geneeskruiden en inheemse vlinderplanten
Er wordt een lekker eitje gelegd
Op een demeter pluimveehouderij staat het houden van kippen niet op zich. Het heeft z’n plaats binnen het gemengde bedrijf. Er moet een kloppend geheel ontstaan, waarbij de kringloop tussen dier, mest, grond en voeding de kwaliteit bepaalt.
Op deze manier ontkomt men er niet aan om de kippen op de meest diervriendelijke manier te houden en ook op ‘diersociale’ aspecten te letten. Er lopen dan ook volop hanen tussen de kippen. De bezetting in de hokken is laag en uitlopen zijn zeer kipvriendelijk ingericht.
Om voldoende eiwit voor de dieren en de grond beschikbaar te hebben worden er vlinderbloemigen geteeld.
De mest is geen kostenpost, maar een kostbaar goed, dat helpt de bodemvruchtbaarheid op peil te houden.
Dat er dan een lekker eitje gelegd wordt dat zal niemand verbazen!
Wim Vredevoogd, kippenhouder
demeterkippen.nl
Biologisch-dynamische eieren
Stichting Grondbeheer stelt biologisch-dynamische landbouwgrond veilig voor toekomstige generaties
Biologisch-dynamische landbouw is de meest authentieke vorm van landbouw in Nederland en moet behouden blijven. ‘Ik vind daar iets terug waarvan ik niet eens wist dat ik het kwijt was. Er groeien wilde bloemen, de koeien hebben er namen, en wat de bewoners eten is ter plekke verbouwd.’ Aldus hoogleraar voedingsleer Martijn Katan.
Stichting Grondbeheer zorgt ervoor dat deze vorm van landbouw en voeding kan blijven bestaan. Wij kopen grond aan voor boeren, die een bedrijf willen starten of hun bedrijf willen uitbreiden. Als één van de boeren die grond pacht met pensioen gaat, zoeken we samen naar een geschikte opvolger.
Op die manier wordt de continuïteit van de biologisch-dynamische landbouw gewaarborgd en blijft prachtige landbouwgrond in de toekomst behouden.
Alle gronden worden aangekocht met schenkgelden van particulieren en organisaties.
Loes van Loenen, voormalig lid raad van bestuur
Stichting Grondbeheer BD-Landbouw
Aankoop en verpachten van grond voor biologisch-dynamisch werkende boeren.
Flowforms, een natuurlijk dynamisch proces wordt zichtbaar
Flowforms zijn ontwikkeld door de Engelse beeldhouwer en wateronderzoeker John Wilkes. De waterbeweging die lijkt op het meanderen van een natuurlijke beek, werkt positief op levende organismen en systemen waarmee het water vervolgens in contact komt.
Kort na de introduktie is er in Nederland onderzoek gedaan naar de toepassing van flowforms bij de behandeling van afvalwater. Dit onderzoek gaf aan dat het positief uitwerkt op het ontvangende ecosysteem. Flowforms worden in de BD-landbouw gebruikt om water, maar ook preparaten mee te vitaliseren.
Het ‘roeren’ van de preparaten middels flowforms wordt het meest toegepast in New Zeeland. Er zijn bedrijven waar water om fruit in te wassen eerst door flowforms gaat waardoor het fruit minder beschadigd wordt. Ook zijn flowforms gemaakt om bij voorbeeld sojamelk te vitaliseren.
De fascinatie voor waterbeweging in flowforms is bij tuinarchitecten niet onopgemerkt gebleven. Het gevolg is dat er inmiddels een flink aantal modellen zijn ontwikkeld: zowel voor interieur als exterieur, openbare ruimte of particuliere tuinen.
Marja de Ruijter
Osar Flowforms
Waterschalen waar water in een lemniscaat beweging doorheen stroomt
BD-landbouw is een ontdekkingstocht
Biologisch-dynamische landbouw is een ontdekkingstocht naar de juiste voorwaarden om aarde, plant en dier naar hun aard te verzorgen
Wie werkzaam is in de landbouw en dit vanuit diepergaande antroposofische gezichtspunten wil onderzoeken, kan zich aansluiten bij de landbouwsectie van de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap. De Hogeschool wordt gerekend tot de kern van de Antroposofische Vereniging.
In de landbouwsectie vinden intercollegiale gesprekken over vakthema’s plaats. Er worden ook initiatieven ontwikkeld voor gezamenlijke geesteswetenschappelijke verdieping en onderzoek.
De doelstelling van de landbouwsectie is wegen te zoeken om het bewustzijn voor gezonde landbouw en voor een gezonde landbouw in relatie tot andere levensgebieden te versterken. Dit geldt ook voor de bewustzijnsontwikkeling van de voedingsketen.
De landbouwsectie richt zich op allen die betrokken zijn bij de landbouw en voeding: boeren, tuinders, fruittelers, imkers, voorlichters, verwerkers, handelaren, onderzoekers en consumenten. (wie eigenlijk niet?).
Derk Klein Bramel (†)
Landbouwsectie
Sectie van de Antroposofische Vereniging
Het lekkerste tussen hemel en aarde!
Voor LunaeTerra is BD-landbouw de meest duurzame vorm van landbouw. Het gaat de BD-boer niet om het ‘gewoonweg’ volgen van de regeltjes, maar om opmerkzaamheid en creativiteit. Om te voelen, zien en ruiken wat de grond, het dier of gewas nodig heeft en daar op in te spelen. In het vertrouwen dat de oplossing altijd in de natuur te vinden is.
Deze nauwe samenwerking tussen mens en natuur zorgt voor vitale producten, vol van smaak!
Biologisch-dynamische producten zijn te herkennen aan het Demeter-keurmerk.
Joyce Akkermans, brand manager
Lunaeterra
Het merk voor biodynamische voeding
Nieuwe boeren voor een nieuwe landbouw
Het verheffen van bodem, plant, dier en mens tot een nieuwe eenheid in de landbouw behoort tot de kerndoelstelling van Landwijzer als vormingscentrum voor Bio- en BD-landbouw in Vlaanderen. Landwijzer is er tevens steun- en aanspreekpunt voor de biologisch-dynamische landbouw in nauwe samenwerking met de BD-vereniging en Stichting Demeter.
In het 2-jarig Leertraject Biologische en Biologisch-Dynamische landbouw, dat we sinds 1997 aanbieden, leiden we nieuwe boeren op die daarna als medewerker of ondernemer werken op bedrijven of zelf een nieuw project starten. Duurzame kringlopen, multifunctionele landbouw, betrokkenheid van de consument en kwaliteitsvolle voeding vormen de bouwstenen van het leidbeeld voor deze deeltijdopleiding. De lesdagen gaan door in Antwerpen; stages kunnen ook grotendeels in zuidelijk Nederland doorgaan.
Landwijzer is tevens actief in de begeleiding van bedrijfsnetwerken van biologische en BD-telers in Vlaanderen en werkt daarbij nauw samen met het Louis Bolk Instituut. Kennisuitwisseling tussen telers, aansturing van het landbouwonderzoek en vruchtbare interactie tussen beroepsontwikkeling en bedrijfsontwikkeling, staan hierbij centraal.
Geert Iserbyt, coördinator en docent
Landwijzer
Vormingscentrum voor beroepsvorming in de biologische landbouw en voeding
Odin – verder met biologisch!
Al bijna 30 jaar werkt Odin aan het behoud en de gezondmaking van de aarde door het bevorderen van de productie en verkrijgbaarheid van levenskrachtige voedingsmiddelen en te werken aan vernieuwende en waarachtige samenwerking in het economisch leven.
Dit hebben we uitgewerkt in onze visie en missie en onlangs kort samengevat is de 3 V’s van Odin, die vanaf nu op alle nieuwe Odin-producten zullen worden gebruikt: Vitale voeding, Vruchtbare aarde en Vernieuwende economie.
Merle Koomans
Odin
Bbiologisch-dynamische groente- en fruitabonnementen
Tijd voor Demeter
Het is tijd dat biologisch-dynamisch werkende boeren en tuinders de erkenning en de beloning krijgen die ze verdienen.
Het is tijd dat de handel en retail de meerwaarde van producten met Demeter keurmerk inziet en hier naar handelt.
Het is tijd dat consumenten Demeter-producten in speciaalzaken herkenbaar en met juiste informatie kunnen kopen.
Het is tijd voor meer producten met Demeter-keurmerk als garantie van een productiesysteem dat de verwachtingen van consumenten over biologisch voedsel het beste waarmaakt.
Het is tijd voor ons – stichting Demeter – om u de juiste kennis te verschaffen en optimaal met u samen te werken om dit ‘goudmerk’ samen tot waarde te brengen.
Het is tijd voor Demeter.
Bert van Ruitenbeek, voorzitter
Stichting Demeter
Certificering en promotie van Biologisch-Dynamische Landbouw
Het boerenbedrijf als levend geheel
Verzorg je bedrijf als samenhangend, levend geheel met eigen identiteit.
Een bedrijf als samenhangend, levend geheel met eigen identiteit, biedt:
- Werk- en woonplezier voor eigenaar en medewerkers;
- Heeft betekenis voor de omgeving (producten, arbeid, landschap);
- Duidelijkheid voor de bezoeker of klant;
- De passende mate van openheid naar de omgeving;
- Een duidelijk bedrijfshart als centrum;
- Eigentijdse samenhangen in plaats van tradities;
- Toetssteen bij beslissingen door de ondernemer;
- Een rode lijn in de ontwikkeling van pionier tot overdracht;
- Veerkracht bij veranderingen of crises;
- De ‘bedrijfshoeder’ als gesprekspartner.
Joke Bloksma, coach en onderzoeker
Joke Bloksma
Vormgeving van erf en leefruimte
Waarom Biologisch-Dynamisch?
Het is een uitermate interessante en indrukwekkende uitdaging. Het maakt het boeren leuker. Het maakt de wereld mooier.
Er is meer tussen hemel en aarde. Ik ben er van overtuigd dat communiceren met de boom positief werkt voor de boom en anders om.
Het belang en de invloed van de bodem is uitermate groot.
Het is van groot belang dat personeel/leerlingen zich betrokken voelen bij wat ze aan het doen zijn.
De relatie producent-consument moet duidelijk zijn. De BD is een wereldje met erg veel leuke, professionele andere ondernemers, werknemers, docenten en niet te vergeten: leerlingen.
Wil Sturkenboom, fruitteler, docent
fruittuinvanwest.nl
