Je kunt het hier online lezen: dp201902

Tegelijkertijd is het Dossier Zaadgoed en veredeling ingericht met veel informatie over dit thema.

Het bericht Zaaiers, zaadgoed is van ons allemaal verscheen eerst op BD-Vereniging.

Een vergelijking van biodynamisch geteelde soorten en hybriden

Onderscheid maken met behulp van kristallisatiebeelden

Tekst: Gaby Mergardt, Vertaling: Luc Ambagts

In opdracht van Kultursaat zijn talrijke studies uitgevoerd. Daarbij werden veredelingslijnen, zaadvaste rassen uit de zadenbank (EHZ-Bank), of bestaande rassen uit de biologisch-dynamische groenteteelt vergeleken. Om een kwalitatieve beoordeling ten opzichte van de gangbare hybriden te verkrijgen, werd onder identieke omstandigheden naast elk zaadvaste ras één hybride ras gekweekt als referentie. In de loop van deze meerjarige onderzoekspraktijk zijn talrijke observaties en ervaringen verzameld.  Opvallend was dat de hybriden bij alle gewassen er meestal slechter uit kwamen dan de zaadvaste rassen.

Kristallisatiemethode op weg naar academische erkenning

Kristallisatie van koperchloride wordt al tientallen jaren gebruikt als holistische methode om de kwaliteit van voedselmonsters te beoordelen. Specifieke dendritische (boomachtige vertakte) kristallisatiepatronen worden zichtbaar als verschillende plantenextracten samen met een oplossing van koperchloridedihydraat in water kristalliseren op een glazen plaat. Er treed spontane kristallisatie in de vorm van naalden op wanneer de verzadigingsgrens van de zoutoplossing tijdens het verdampen van de vloeistof wordt overschreden. Dit gebeurt onder gestandaardiseerde omstandigheden met betrekking tot temperatuur en vochtigheid. De vorming van de kristallen kan worden opgevat als een zelf-organiserend proces dat wordt beïnvloed door de betreffende toevoeging (Busscher 2010a, 2010b). Het is aangetoond dat specialisten in staat waren om de kristalbeelden visueel toe te wijzen aan nauwkeurig gedefinieerde kweekmethoden of verwerkingsstappen (Balzer-Graf, 1991, 1994, 1996, 2001; Mäder et al., 1993; Weibel et al., 2001; Andersen, 2001). Niettemin moest van natuurwetenschappelijke kant opgemerkt worden dat de standaardisatie en validatie van de kristallisatiemethode voor een objectievere beoordeling nog ontbrak. Daarnaast moest een duidelijk gedefinieerde en overdraagbare taal worden ontwikkeld voor de beoordelingscriteria en verificatiemogelijkheden (Huber, 2010).

Om deze reden werd de methode sinds 2001 gestandaardiseerd. Verschillende invloeden, de robuustheid van de methode, de nauwkeurigheid  van het laboratorium en de herhaling werden parallel getest in vier identieke laboratoria in Europa. Hiervoor waren gedefinieerde en versleutelde monsters beschikbaar. Er werd software ontwikkeld voor de documentatie van alle laboratoriumprocessen en voor computerondersteunde textuur- en structuuranalyse. Op deze manier kunnen herhaalbare en statistisch betrouwbare resultaten worden geleverd, onafhankelijk van de menselijke visuele beoordeling van de kristalbeelden. Dit was een belangrijke stap om de validiteit van de koperchloridekristallisatie als methode te bereiken. (Andersen, 1999; Busscher, 2010; Kahl, 2008, 2009, 2013, 2015; Szulc, 2010).

Omdat de visuele beoordeling van kristallisatiebeelden tot op heden superieur is aan computerondersteunde beeldanalyse, ontwikkelden Huber et al. (2010) met behulp van de ISO-norm 11035 een gestandaardiseerde visualisatiemethode met duidelijk gedefinieerde overdraagbare taal voor de koperchloride-kristallisaties. Verdere studies beschrijven de geleidelijke ontwikkeling van de beoordeling van de beelden, waarbij vier niveaus van beoordelingscriteria onderscheiden worden. In eerste instantie gaat het om kwantificeerbare individuele kenmerken zoals de lengte van de naalden en aansluitend de kwantificeerbare en beschrijvende beoordelingscriteria, zoals regelmatigheid. Het volgende niveau bevat kwalitatieve oordelen die gebaren in het totaalbeeld beschrijven, zoals coördinatie of samenhang van kenmerken. Voortbouwend hierop verwijst het vierde niveau ten slotte naar de vorm-kenmerken die het beeld als geheel, als een waarnemingspatroon, definiëren.

Een panel van negen met elkaar in contact staande wetenschappelijke experts op het gebied van de kristallisatiemethode werd getraind in de beeldvormen van rijping en veroudering met behulp van duidelijk gedefinieerde referentiebeelden. Dit leren van concepten stelde de commissie in staat om een statistisch significante en uniforme beoordeling te maken. Op gecodeerde beelden kunnen verschillende graden van rijpheid of veroudering duidelijk en onafhankelijk van elkaar worden vastgesteld. Kristalbeelden van organische of conventionele productiesystemen werden met een hoge mate van overeenstemming onderscheiden op basis van de verouderingsverschijnselen. Biologisch geteelde monsters vertoonden minder kenmerken van veroudering dan conventioneel geteelde monsters (Doesburg, 2015; Fritz, 2018).

De methode “leeft” van vergelijking

De beeldvormende methoden zijn vergelijkende methoden. Dat wil zeggen dat de resulterende beelden van een experiment met elkaar in verband gebracht worden, beschreven worden en vervolgens kwalitatief geëvalueerd kunnen worden. Elk onderzoek maakt door de kristallisatiebeelden een soort van vingerafdruk van het te onderzoeken monster. Alle omgevingsinvloeden waaraan dit levensmiddel is blootgesteld, worden hier weerspiegeld: de bodem waarop het monster is geteeld, de bemesting, de beregening of andere teeltmethoden, de klimatologische omstandigheden tijdens de groei, zoals de temperatuur, de zonnestraling, maar ook de tijd van de oogst, de opslag of de verwerking. Om een zinvolle vergelijking te kunnen maken, moet er echter rekening mee worden gehouden dat in elk experiment slechts één beïnvloedende factor wordt veranderd voor alle te onderzoeken monsters. Alle andere worden constant gehouden om de invloed van de gewijzigde factor (ceteris paribus) te kunnen bepalen.

Dit artikel richt zich op verschillen tussen hybriden en zaadvaste of biologisch-dynamisch veredelde rassen. In alle experimenten werden de te vergelijken soorten/variëteiten naast elkaar geteeld op dezelfde locatie, zodat ze onder dezelfde omgeving-, bodem- en bemestingsomstandigheden en met dezelfde zaai- en oogsttijd werden geteeld. Ze zijn door de respectieve kwekers geselecteerd en bij elkaar gebracht op basis van geschiktheid voor de markt.

Criteria voor de visuele beoordeling

Het vermogen om verschillende structuren en vormen te creëren is de basis voor de beoordeling van kwaliteiten door middel van beeldvormende methoden. Door middel van gestandaardiseerde visuele beoordeling kunnen kenmerken voor onrijpheid, rijping en veroudering (degeneratie) worden benoemd. De volgende drie kristallisatiebeelden van wortelen tonen een opeenvolging van onrijpheid (Fig. 1) via rijping (fig. 2) tot veroudering, d.w.z. processen van rotting en degeneratie (fig. 3). In verband met de specifieke criteria die hiernaast worden genoemd, zijn de verschillende beeldgebaren mee te beleven in de drie afbeeldingen.

Fig. 1: Onrijpe wortel (oogst 8 weken na het zaaien)

Onrijpheid wordt zichtbaar door:

• Verdichte, verkleefde naalden zonder duidelijke structuren
• Vroeg uitwaaieren van de naaldlijnen aan de rand van het beeld
• Afzetting van “ongebruikte” CuCl2 aan de rand van het beeld
• Weinig doorstraling van de hoofdtakken
• Weinig centrumcoördinatie en een centrum dat als het ware samentrekt
• Onvolledige bedekking van de plaat
• Hoofdtakken kunnen niet in een vloeiende beweging naar het randgebied vervolgd worden

Fig. 2: Oogstrijpe wortel

Rijpheid wordt zichtbaar door:

• Vermindering van verdichte en verkleefde gebieden
• Duidelijke, sterke structuren worden gevormd
• Afzonderlijke beeldzones worden met elkaar verbonden, samenhangende beelden
• Toename van: centrumcoördinatie, , beweeglijkheid van de hoofdtakken,  integratie en gelijkmatigheid

Afb. 3: Wortelsap van twee dagen oud

Veroudering wordt zichtbaar door:

• Verdichte, niet-specifieke en vage gebieden zonder duidelijke structuren
• De samenhang van het beeld en de differentiatie gaat verloren
• Naaldlijnen komen verlept en zwak over, zonder eigen impuls
• Naalden worden bros
• Vermindering van: centrumcoördinatie, doorstraling, beweeglijkheid, integratie en gelijkmatigheid

Voorbeelden van resultaten

Op basis van enkele voorbeelden van veredelingslijnen en rassen in vergelijking met gangbare hybride rassen worden de verschillende kwaliteiten gepresenteerd vanuit de vormcriteria voor onrijpheid, rijpheid en veroudering.

Om tot een beoordeling van de afzonderlijke soorten/variëteiten te komen, wordt uiteraard niet alleen een enkele kristallisatiebeeld als basis gebruikt (zoals hier ter illustratie wordt getoond), maar minstens 5 herhalingen van beelden van de verschillende sapconcentraties van elke variant.

Het eerste paar beelden (afb. 4 en 5) zijn Nantes wortelen (gekweekt in 2013 in Hilvarenbeek, NL). De zaadvaste Kultursaat-soort Fine toont in de kristallisatiebeelden compacte naaldconstructies zonder enige verklevingen. De afzonderlijke hoofdtakken kunnen van het midden tot aan de rand van de glasplaat zonder weerstand met de ogen gevolgd worden. De zetting van de naalden is zeer regelmatig, de afzonderlijke takken zijn organisch gebogen. En de algemene indruk van het beeld is harmonieus geïntegreerd. Deze beschrijving komt overeen met een rijpe wortel van hoge kwaliteit.

Bij het bekijken van de Hybrid Senator F1 zijn veel verkleefde en verdichte gebieden zichtbaar, die geen duidelijke naaldlijnen vertonen. Als je probeert de hoofdtakken te volgen tot aan de rand van het beeld, dan is dit slechts met moeite mogelijk. Er is een gebrek aan regelmaat, beweeglijkheid en vloeiend met elkaar verbonden gebieden. Al deze kenmerken wijzen erop dat de wortel niet rijp is.

Een vergelijkbaar resultaat kan ook beschreven worden bij het onderzoek van een heel andere cultuur, namelijk paprika. De monsters waarop de figuren 6 en 7 zijn gebaseerd, zijn afkomstig van de kwekerij Rengoldshausen en werden begin augustus 2017 geoogst. Opnieuw kan bij Lady Lou, een nieuwe soort van Kultursaat, die in het najaar van 2018 door de overheid is goedgekeurd, zeer duidelijk een beknopte naaldstructuur zonder verklevingen worden waargenomen. De samenhang in het beeld is harmonieus, regelmatig en verbonden. De afzonderlijke hoofdtakken lopen rechtstreeks, zonder hoeken van het midden naar de rand van het beeld. Een vergelijking met de kristallisatiebeelden van de paprikahybride Ferrari F1, die vaak wordt geteeld in de biologische landbouw, toont onmiddellijk de verdichte, ongestructureerde gebieden die geen scherp gedefinieerde naaldlijnen laten zien. De beeldelementen zijn stijf, alsof ze samengebald zijn, en laten geen mee te voelen samenhang in het beeld zien. De vrij slappe naaldlijnen vertonen kenmerken van een soort die niet tot een fruitachtige rijping is gekomen.

Prei is een van de belangrijke groentegewassen in dit land. De onderstaande resultaten zijn afkomstig van een rassenvergelijking op de locatie Bingenheim in 2017. Ook hier laat het hybride ras Megaton F1 (fig. 9) een hele andere kwaliteit zien dan het in fig. 8 getoonde zaadvaste vergelijkingsbeeld. Bij deze hybride ligt de nadruk niet zozeer op de karakteristieke kenmerken van onrijpheid, maar veeleer op kenmerken van veroudering of rotting. Wazige en onscherpe naalden die zich zonder een algemene samenhang en met minder doorstraling op de glasplaat afzetten.

De prei kweeklijn daarentegen vormt heldere structuren die vanaf het kristallisatiecentrum tot ver in de rand van het beeld met elkaar verbonden zijn en met verve een geïntegreerd geheel laten zien.

Om een zo breed mogelijk spectrum van verschillende groentesoorten te tonen, is als laatste voorbeeld gekozen voor spruiten. De studie werd uitgevoerd in de winter van 2014/15 met gebruikmaking van in totaal zes monsters  van de teelten op Dottenfelderhof; ook hier zijn er weer slechts twee uitgekozen. Het vergelijkingspaar toont de aanwezigheid van duidelijke, geïntegreerde en coherente structuren bij de Kultursaat soort Idemar (Fig. 10) in tegenstelling tot de vage en verkleefde naaldlijnen van de hybriden. In Idemar doorstralen de sterke hoofdlijnen energiek de glasplaat, terwijl de Nautic F1 aarzelende verkleefde naaldlijnen zonder eigen dynamiek laat zien. Er zijn dus ook duidelijke kwalitatieve verschillen te zien bij spruiten.

Resume

Na bijna 20 jaar intensief werken met kristallisatie, de productie van meer dan 100.000 kristallisatiebeelden, de uitwisseling van ervaringen en de gezamenlijke verdere ontwikkeling van deze methode met een team van specialisten komt de koperchloridekristallisatie naar voren als een veelbelovende aanvulling op conventionele analysemethoden.

De kwaliteit wordt hierbij niet beschreven en gewaardeerd door het opsommen van afzonderlijke  bestanddelen, maar door het intrinsieke vermogen om op verschillende manieren structuren te vormen.

De kwaliteit van het voedsel wordt zo op een omvattende manier zichtbaar. Waardevolle conclusies kunnen worden getrokken over raskenmerken, teeltmethoden, de vooruitgang van individuele veredelingslijnen, het effect van biologisch-dynamische preparaten, de afhankelijkheid van de locatie van de rassen of de invloed van verschillende intensiteiten van verwerking.

In alle vier de voorbeelden tonen de hierboven gepresenteerde resultaten fruitachtige tot rijping gekomen resultaten bij de zaadvaste teelten van Kultursaat rassen. De referentiehybriden daarentegen vertonen onrijpe kenmerken, of kenmerken van veroudering. Deze verschillen wijzen op de hoge kwaliteit van biologisch-dynamisch veredelde rassen en hun enorme potentieel.

Zolang de teelt en handel echter gericht zijn op opbrengst en uniformiteit, zullen hybride rassen de biologische commerciële productie blijven domineren. Het is daarom belangrijk om de consument voor te lichten over deze kwaliteitsverschillen. Door de publicatie van de testresultaten van de koperchloride-kristallisatiemethode kan men aan bewustzijn werken en aan de vaardigheid tot het beoordelen van de kwaliteit van rassen. Voor telers van Kultursaat maakt het gebruik van beeldvormende methoden het mogelijk om interne kwaliteit als selectiecriterium in het veredelingsproces op te nemen. Op deze manier kunnen er specifiek hoogwaardige rassen worden ontwikkeld.

(De bibliografie kan opgevraagd worden via kontakt@kultursaat.org.)

Gaby Mergardt is vanaf 2001 tot op heden betrokken bij de methodologische ontwikkeling van koperchloride kristallisatiebeelden. Sinds 2012 werkt ze als zelfstandige voor Kultursaat. Ze heeft al meer dan 50 verschillende onderzoeken met deze beeldvormende methode beoordeeld.

De volgende vijf duidelijk gedefinieerde termen worden herhaaldelijk gebruikt in de beschrijvingen en worden daarom hier uitgelegd voor een beter begrip:

Centrumcoördinatie
“Centrum” is hier het punt waarop de kristallisatie begint en van waar het verloop van de groei van de hoofdtakken kan worden gevolgd. Een min of meer ordenende functie werkt vanuit het kristallisatiecentrum naar de midden-zone en de rand van de beelden toe. In hoeverre zijn de naaldlijnen te volgen zonder stagnatie? Ook de dynamiek waarmee de naar buiten gaande takken vorm krijgen, is hier van belang.

Doorstraling
De hoofdtakken die zich vanuit het centrum naar de rand toe vormen en voor het gevoel nog daarbuiten. Het gebaar, de expressie van de beweging moet gevoeld worden. We beginnen in het midden en kijken naar de uitbreiding tot het punt waar de beweging is uitgedoofd. Beoordeel niet in millimeters, maar hoe ver  de expressie van de beweging reikt.

Beweeglijkheid
De expressieve beweging van de hoofdtakken in hun ontwikkeling van het centrum naar de periferie kan meer rigide en radiaal of meer organisch en gebogen zijn.

Integratie
De verschillende vormelementen in het beeld hebben een meer of mindere organische relatie  met elkaar ( totaalindruk). Ze tonen een samenhang in hun uitdrukkingsvorm en tonen een eenheid.

Gelijkmatigheid
Over het hele plaatje, maar vooral in de middelste zone, is de vertakking van de takken meer of minder gelijkmatig verdeeld. Er wordt rekening gehouden met de ruimte tussen de knooppunten, de ordening en de plaatsing van de zijnaalden.

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht Vergelijking van biodynamisch veredelde rassen en hybriden verscheen eerst op BD-Vereniging.

Reageren kan via redactie@bdvereniging.nl.

Beste redactie,

Met nieuwsgierigheid heb ik het themanummer Veredeling gelezen. Mijn teleurstelling was echter groot. Het nummer was één grote jubel over zaadvaste rassen. En hoe ik ook zocht naar inhoudelijke argumenten daarvoor, steekhoudende heb ik niet kunnen vinden waarom zaadvaste rassen beter zouden zijn. Wel diverse argumenten die op drijfzand berusten zoals :

Hybrides zijn uniform en zaadvaste zijn divers

Het doel van een ras is om een aantal gewenste eigenschappen zo zuiver mogelijk verankerd te krijgen. Echt zaadvaste rassen ( met de nadruk op vast) hebben dat ook . Veel oude rassen worden echter niet meer intensief geselecteerd, maar alleen vermeerderd. Zo’n ras gaat dat wat je noemt ‘uitmendelen’.  De recessief aanwezige eigenschappen komen weer bovendrijven en de vastheid gaat eruit. Ik begrijp dat sommige auteurs van het themanummer daar nogal weg van zijn. Vanuit veredelingsperspectief kun je het beter aanklooien noemen.

Uniformiteit hoort bij hybrides

Ook weer zo’n onzinbewering. De hybride-verdeling is bedacht om een verkorte route te creeéren naar nieuwe  rassen met de gewenste eigenschappen. Al deze eigenschappen en rassen kunnen ook met de klassieke methode worden ontwikkeld. Dat kost alleen nog heel veel meer werk en dus geld. Maar het kan wel en je krijgt ook rassen met hetzelfde fenotype : uniform op de gewenste eigenschappen. Alleen het onderliggende genotype is totaal anders , namelijk de mengeling van de beide ouderlijnen, waarbij de gewenste eigenschappen komen bovendrijven

Veredeling moet weer terug naar de boer

Als je je een beetje verdiept in de geschiedenis van de veredeling snap je dat dit een illusie is. De  moderne veredeling ( dus niet de verdeling van onze verre voorouders waar met inzicht vanuit de geestelijke wereld de cultuurgewassen zijn ontstaan) is opgekomen in de Gouden Eeuw. Met het Kapitaal, wat uit de kolonien naar ons land werd gesleept, is de eerste veredeling opgezet. Niet voor niets zit veel van de verdeling nog steeds in Nederland. Klassieke veredeling is héél veel monnikenwerk. Heel veel uitproberen met maar heel weinig matches. Daar is veel geld voor nodig en gebeurt dus in kapitaalkrachtige firma’s. daar is niks mis mee zolang je het er maar over eens bent in welke richting de veredeling gaat. dat deze de afgelopen eeuw niet in de richting van een biologische landbouw is gegaan is evident . Maar het is net zo evident dat de veredeling het boerenerf ver is ontstegen

Van hybrides kun je als boer geen zaad maken

Weer zo’n onzin bewering. Wij produceren op ons bedrijf oa spinaziezaad voor Bingenheim (zaadvast) en voor Vitalis (Hybride). Het laatste is wat ingewikkelder als het eerste, maar ook alle hybridezaad wordt uiteindelijk op boerenbedrijven vermeerderd. Je moet de beschikking hebben over de ouderlijnen en wanneer het kwekersrecht is verlopen op een ras zijn ook die vrij beschikbaar. Voor jonge rassen moet er licentiegeld betaald worden en dat is voor hybriderassen niet anders dan voor zaadvaste rassen. Dat er licentiegeld betaald moet worden is volstrekt logisch want de ontwikkelaar moet zijn investering in de ontwikkeling uiteraard terugverdienen.

Hybrides maken gebruik van inteelt als techniek

Inteelt is blijkbaar slecht. Waarom wordt niet toegelicht. Ik zou niet weten wat er slecht aan is. In de veefokkerij wordt inteelt als het hoogst haalbare gezien. Als een koeienlijn zo zuiver is gefokt, dat er geen kwade recessieve eigenschappen onder schuil gaan, kan je met inteelt de beste nakomelingen krijgen. Bij hybrides probeer de ouderlijnen via inteelt zo zuiver mogelijk te krijgen , zodat de F1 zo genetisch zo uniform mogelijk is. Ik begrijp niet wat daarmee mis is

Zaadvaste rassen zijn beter van smaak en vitaliteit

Er wordt oa verwezen naar de Rodelika, het door Kultursaat ontwikkelde zaadvaste peen ras. Wij verbouwen al jaren de Rodelika voor Duitse verwerkers naast andere rassen. Kwa smaak legt de Rodelika het bij ons af tegen de hybride Kamaran van Bejo. En ook het zaadvaste ras Dulcis van babyvoedingsfabrikant Hipp komt er beter uit. In de versmarkt wint Rodelika het wel van de Bejo-hybrides, maar dat komt alleen omdat voor de versmarkt smaak geen item is. Bij de verwerkers is dat uiteraard heel anders. Om  in saldo mee te komen vragen wij voor de Rodelika een 25 % hogere prijs. Alleen streng gelovige Duitse afnemers zijn bereid om dat te betalen. Dit voorjaar vroegen ook Duitse retailers ons om voor de versmarkt Rodelila te gaan telen. Dat hebben we niet gedaan, omdat dan  bovenop het opbrengstverschil ook nog het spoelrendement  (Het % in de  juiste maat) erbij komt. Rodelika moet dan ten minste een 40% hogere prijs krijgen om voor mij het zelfde saldo te kunnen realiseren als me de hybride rassen. Die Rodelika ligt dan naast de biologische hybride peen in de winkel. Zelfs steng gelovige Duitasers gaan dat niet betalen.

Het verschil in vitaliteit wordt aangesneden in het artikel over de kristallisaties. Hier komen daadwerkelijk verschillen tot uitdrukking. Uit gesprekken met beoefenaars hiervan weet ik dat het nog niet zo makkelijk is hieruit herhaalbare eenduidige resultaten te behalen. Dat neemt niet weg dat het interessant is om via deze weg verder te kijken.

Ik ben niet voor of tegen  zaadvast, maar zoek graag mee naar de juiste argumenten.  Het is jammer dat er slechts een select groepje in dit themanummer aan het woord komt en dat het niveau van de discussie zo bedroevend is. Helaas gebeurt dit nogal vaak in Dynamisch perspectief, zoals ook bij het nummer over ‘Vrije Grond’ of over de ‘Economie’. Allemaal themanummers waar veel mensen van goede wil aan het woord komen, met maar weinig kennis van zaken. En als Demeter-boer gaat mij dat aan het hart. Ik kan het dan ook niet nalaten om te reageren. Jammer dat dat in het  blad zelf niet mogelijk is,

Tom Saat

Het bericht Onzinbeweringen in themanummer Zaaiers verscheen eerst op BD-Vereniging.

Het uitgebreide verslag van de lezing is te vinden op de website van De Beersche Hoeve.

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht Zaadgoed en bijen verscheen eerst op BD-Vereniging.

Naast Stichting Zaadgoed zijn er internationaal verschillende organisaties die zich met het behoud van biodiversiteit en zaadgoed bezig houden. In 2013 schreven we erover in Dynamische Perspectief.

Je kunt het artikel hier teruglezen: Organisaties-voor-biodiversiteit

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht Biodiversiteit. Wie helpt mee? verscheen eerst op BD-Vereniging.

Je kunt het bedrijfsportret van toen hier lezen: groenen-hof

Inmiddels is hun bedrijf verhuisd en werken zij nu – in samenwerking met Odin – op de Beersche Hoeve.

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht René Groenen: ‘Zaad zou vrij moeten zijn’ verscheen eerst op BD-Vereniging.

Zijn persoonlijke en doorleefde betoog is nog altijd actueel. Je kun zijn artikel hier lezen: Johan-DHulster-over-zaadgoed.

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht Johan D’Hulster over zaadgoed verscheen eerst op BD-Vereniging.

We gaan weer Toekomst Zaaien!

Kijk voor de actuele informatie op toekomstzaaien.nl.

In de weekenden van oktober kun je op veel plekken in Nederland weer Toekomst Zaaien. Iedereen, jong en oud, kan meedoen met het inzaaien van een akker met wintergraan op een biodynamische boerderij. Ook vraagt Toekomst Zaaien aandacht voor de toekomst van ons zaadgoed. Het is een initiatief van Stichting Demeter.

Toekomst Zaaien is een internationaal project dat in 2006 in Zwitserland is gestart. Sindsdien hebben tienduizenden burgers en boeren meegezaaid in ruim tien landen. Dit jaar gaat Stichting Demeter deze activiteit weer organiseren samen met Stichting Zaadgoed, de BD-Vereniging en andere partners. Het vindt plaats in de weekenden van oktober op verschillende biodynamische boerderijen verspreid over Nederland. Kijk voor de actuele informatie op toekomstzaaien.nl.

Bij het Toekomst Zaaien loop je in een lange rij over de akker, terwijl je het graan in een boog voor je uit strooit. Ook kinderen doen mee. Samen zaaien heeft iets magisch. Consumenten voelen de verbinding met de bron van hun brood: de graankorrels op de akker en de boer die ze verzorgt.

Welke zaden zaaien we in de toekomst?

Naast verbinding creëren heeft Toekomst Zaaien een hoger doel: want welke zaden kunnen we in de toekomst nog zaaien? Vier grote multinationals domineren de zaadhandel via patenten en uniforme, hybride rassen, die niet geschikt zijn voor zaadwinning door boeren zodat ze ieder jaar opnieuw zaad moeten kopen. Regionale rassen verdwijnen.

De biodynamische landbouwbeweging zet zich juist in voor meer diversiteit en voor de ontwikkeling van vrij verkrijgbare zaadvaste rassen, waarvan een teler zelf zaad kan oogsten om opnieuw uit te zaaien. Zulke rassen zijn er onvoldoende. Daarom zetten boeren zich nu in om nieuwe rassen te ontwikkelen, die passen bij een landbouw die niet bijstuurt met chemische middelen. Zo heeft de Duitse organisatie Kultuursaat, opgericht door biodynamische telers, al 80 nieuwe zaadvaste rassen ontwikkeld, waar ook Nederlandse telers aan hebben bijdragen. In Nederland is vorig jaar coöperatie De Zaderij opgericht met hetzelfde doel. Sinds 20 jaar ondersteunt Stichting Zaadgoed tientallen boeren en kleine zaadgoedbedrijven die biologische rassen selecteren en veredelen.

Diversiteit op akker en bord

Zaadgoed is eeuwenlang door boeren zelf veredeld en moet worden gezien als cultureel erfgoed. Het project Toekomst Zaaien betrekt burgers bij een vruchtbare landbouw en bij de bron daarvan: een grote diversiteit van zaden die vrij beschikbaar zijn. Meer diversiteit op de akker levert meer variatie in het winkelschap en meer variatie op het bord.

Dit bericht is onderdeel van het dossier Zaadgoed en veredeling.

Het bericht Toekomst Zaaien verscheen eerst op BD-Vereniging.